W jaki sposób psychologia poznawcza pomaga nam zrozumieć umysł?

W JAKI SPOSÓB PSYCHOLOGIA POZNAWCZA POMAGA NAM ZROZUMIEĆ UMYSŁ? 

Wszelkie rozważania na temat tego, czym jest umysł oraz w jaki sposób poznajemy świat, powinny rozpoczynać się od zaznajomienia z zagadnieniami psychologii poznawczej. Jest to subdyscyplina psychologii naukowej zajmująca się badaniem procesów i struktur poznawczych, a także ogólnymi zasadami funkcjonowania umysłu. Nakładem wydawnictwa PWN ukazało się wznowienie podręcznika Psychologia poznawcza (autorzy: E. Nęcka, J. Orzechowski, B. Szymura, Sz. Wichary), które jest doskonałym przewodnikiem dla poszukiwaczy wiedzy o działaniu umysłu. 

Podręcznik podzielony jest na trzy części: 

1. reprezentacje poznawcze
2. elementarne procesy poznawcze
3. złożone procesy poznawcze 

W części pierwszej spotykamy się z podstawowymi problemami przed jakimi staje psychologia poznawcza. Mianowicie są to pytania o struktury, dzięki którym świat jest odzwierciedlony czy też może reprezentowany w naszym umyśle oraz, w jaki sposób przebiega przetwarzanie informacji w umyśle. Procesy te zdaniem autorów z jednej strony polegają na tworzeniu struktur wiedzy, z drugiej zaś na przekształceniach i operacjach dokonujących się na wiedzy. 

Część druga dotyczy elementarnych procesów poznawczych – zalicza się do nich na przykład uwaga. Badacze dowodzą, że uwaga istnieje ze względu na to, że ludzki umysł posiada ograniczone możliwości przetwarzania informacji. Efektywne funkcjonowanie systemu poznawczego jest możliwe, w zasadzie tylko gdy analizujemy jedynie niewielkie ilości informacji. Świadomość zaliczana jest także do elementarnych procesów poznawczych. Ujmowana jest jako zdolność do zdawania sobie sprawy przez podmiot z treści własnych procesów psychicznych, czyli tego np. co jest przedmiotem postrzegania lub myślenia. W przypadku uszkodzeń mózgu, na przykład po urazie czaszkowo-mózgowym zaburzone zostają elementarne procesy poznawcze. 

Złożone procesy poznawcze takie jak na przykład myślenie są przedmiotem rozważań w części trzeciej podręcznika Psychologia poznawcza. Każdy kto choć raz zastanawiał się nad tym, czym jest myślenie, z pewnością wiązał tą czynnośc umysłową z pewnego rodzaju wnikliwą refleksją nad daną kwestią. Z perspektywy psychologii poznawczej myślenie to proces łączenia elementów poznawczej reprezentacji świata – obrazów, pojęć, sądów w dłuższe ciągi. Dzięki myśleniu  możemy znaleźć rozwiązanie problemów tylko dzięki przekształceniom wiedzy w swoim umyśle. Sprawne procesy myślenia pozwalają więc na symulowanie wydarzeń rozgrywających się w świecie realnym, ale bez pozytywnych i negatywnych konsekwencji typowych dla rzeczywistego działania.  Złożone procesy poznawcze, podobnie jak i elementarne, zostają uszkodzone najczęściej w przypadku wszelkich urazów mózgu. 

Podręcznik Psychologia poznawcza to lektura obowiązkowa dla specjalistów z zakresu neuropsychologii, studentów psychologii, kognitywistyki czy filozofii oraz wszystkich innych, którzy są zainteresowani zdobyciem rzetelnej wiedzy o działaniu ludzkiego umysłu.